Sukces w sporcie to suma wielu składników. Całkiem niedawno jeszcze stosowano zasadę, że wszystko można osiągnąć bądź nadrobić solidnym treningiem. Rozbudowywano systemy szkolenia, koncentrując się głównie na kwestiach fizycznych, spajając je z talentem, szlifując technikę. To istotne, bo w rywalizacji buduje przewagę. Od lat jednak coraz większą wagę przykłada się do twierdzenia, że prawdziwi mistrzowie rodzą się w głowie.
W programie Frutuś Kids Cup Team stawiamy bardzo mocny akcent na przygotowanie mentalne młodych zawodników. W budowaniu odpowiednich postaw mentalnych pomagać ma cykl webinariów, które w naszych mediach prowadzi Katarzyna Kozikowska, psycholog sportu.
- Trening mentalny jest nieodzownym elementem rozwoju zawodnika. W stwierdzeniu, że prawdziwi mistrzowie rodzą się w głowach jest wiele prawdy – mówi Katarzyna Kozikowska. – W psychologii mówimy o czterech sferach rozwoju zawodnika: technicznym, taktycznym, fizycznym i mentalnym. Do zobrazowania tego używamy metafory stołu, gdzie każda noga odpowiada za poszczególny obszar rozwoju i praca nad każdą niezbędna jest do kompletnego rozwoju zawodnika. Doskonale oddaje to poniższa ilustracja, którą często wykorzystuję w prezentacjach dotyczących roli pracy z psychologiem sportu – dodaje Kozikowska.
Świat sportu zna wiele przypadków zawodników, którym do osiągnięcia sukcesów bądź stabilizacji optymalnej formy zabrakło właśnie czegoś „w głowie”. Wielkie talenty piłkarskie, narciarskie, ale też tenisowe w pewnym momencie swojego rozwoju stawały bądź wręcz notowały regres. I nie było tu czynników pozasportowych, wyszkolenie fizyczne i ich potencjał wydawały się być odpowiednie. Kolejne wyniki, etapy kariery jednak nie były w stanie się zmaterializować. Dawało się odczuć, że czegoś brakuje. Często były to właśnie kwestie psychologiczne. Pisząc potocznie: głowa nie nadążała za ciałem, ciało za głową, a całość zapętlała się w stagnację.
Według Katarzyny Kozikowskiej bardzo wiele można wypracować zajęciami z psychologiem, ale kluczowa może się okazać relacja na linii rodzic – młody zawodnik. – Najważniejszym obszarem jest tu kwestia wsparcia młodych sportowców bez wywierania presji, która bezpośrednio wpływa na wypalenie w sporcie, przedwczesną z niego rezygnację. Wsparcie dziecka przez rodzica powoduje, że to dziecko uprawia sport ciesząc się nim przez całe dzieciństwo, bez barier, segregacji i presji. Potem te dzieci wyrastają na dorosłych, część z nich zostaje w zawodowym sporcie, część pełni w sporcie różne funkcje, część idzie w zupełnie innym kierunku, ale sport nadal wypełnia ich życie. Są kibicami, uprawiają sport rekreacyjnie, poprzez sport kształtują swoje relacje, mają wyrobione pewne nawyki, poprzez sport radzą sobie z wieloma trudnościami – mówi psycholog sportu.
Kozikowska podkreśla rolę rodziców w rozwoju młodych sportowców, co jednak wtedy, gdy są oni „na nie” w kwestii współpracy swoich pociech z psychologiem. – Oczywiście rodzic może mieć takie podejście, ale moim zdaniem wynika to z braku wiedzy, czym tak naprawdę zajmuje się psycholog sportu i czym jest trening mentalny. Spotykam się w swojej praktyce ze stwierdzeniami: „Moje dziecko nie ma z niczym problemów, więc bez sensu, by uczęszczał na takie spotkania”. Zawsze wtedy informuję rodziców, że to nawet lepiej, że zawodnik nie ma większych problemów w obszarze swojej dyscypliny, bo to oznacza, że możemy się wtedy skupić na kompleksowej pracy nad takimi umiejętnościami, jak koncentracja, pewność siebie, motywacja, regulacja emocji. Nie działamy wtedy interwencyjnie, ale pracujemy nad rozwojem umiejętności mentalnych.
Jak więc widać, bardzo wiele zależy tu od podejścia rodziców. W przypadku, gdy pozostają oni nieugięci w kwestii zajęć z psychologiem, to tak naprawdę od nich właśnie na pewnym etapie zależy wszystko. – Jednym z pierwszych i najważniejszych nauczycieli młodego człowieka są właśnie rodzice i to od nich w dużej mierze zależy, jakie zasoby mentalne dostanie zawodnik. Pewność siebie, regulacja emocji, umiejętność radzenia sobie z porażkami – to wszystko młody człowiek dostaje od nich – mówi Katarzyna Kozikowska i dodaje: - Kariera młodego adepta sportu może się dobrze rozwinąć bez pomocy psychologa. Ale podkreślam, że w takim przypadku wszystko zależy od tego, jakie podejście będą prezentować rodzice.
Otwartą kwestią pozostaje wtedy jednak, czy rodzice są w stanie odpowiednio zająć się tym wszystkim, co zaoferować może wyposażony w teoretyczne instrumentarium i doświadczenie praktyczne psycholog? Co jest lepsze dla młodego zawodnika? – Nie można niczego narzucać, zgodę na taką współpracę musi wyrazić rodzic. Ale też zawodnik. Jednym z warunków powodzenia takiej współpracy jest jego chęć i zgoda. W swojej praktyce zawsze pytam rodziców, czy według nich zawodnik jest chętny i gotowy na taką współpracę. I na pierwszą konsultację zapraszam dziecko razem z rodzicami, by poznać perspektywy współpracy z każdej strony. Poznaję motywy rodzica, poznaję obawy zawodnika, to pozwala szerzej spojrzeć na problem – mówi Katarzyna Kozikowska.
Współpracująca z nami psycholog sportu w cyklu on-line’owych wykładów skupia się na jak najszerszym podejściu do relacji rodzic – młody zawodnik, podpowiadając rozwiązania i tłumacząc problemy na podstawie rzeczywistych przypadków, które poznała podczas swojej pracy. Webinaria Kozikowskiej to pierwszy tego typu, szeroko dostępny i darmowy cykl w Polsce. Poniżej prezentujemy daty kolejnych spotkań, które będą się odbywały w formule „live”, jednocześnie zachęcając do zapoznania się z archiwalnymi odcinkami, które znajdują się w naszych mediach. Zachęcamy również, by podczas zajęć dochodziło do jak największej interakcji z prowadzącą. Katarzyna jest na nią gotowa, w rozmowie z nami podkreślając, że może to bardzo wzbogacić zajęcia i doprowadzić do poruszenia kolejnych, istotnych wątków.
Zamkniemy ten tekst powtórzeniem: „Mistrzowie rodzą się w głowach”. Pomóżmy im w tym.
27.04 Daj czas dziecku na rozwój i nie porównuj go z innymi
25.05 Pozwól doświadczyć porażki i rozmawiaj o błędach
22.06 Słuchaj aktywnie i chwal za określone zachowania
28.07 Przekazuj konstruktywną krytykę
17.08 Bądź pozytywnym kibicem
07.09 Ucz samodzielności
28.09 Pomóż wyznaczać i realizować cele
26.10 Współpracuj z trenerem
30.11 Zapobiegaj przedwczesnej rezygnacji ze sportu
